Bilimsel Makalede Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bilimsel makalede dikkat edilmesi gerekenler, normal bir makaleden çok daha fazladır. Çünkü bilimsel verilerin işin içine girmesi ve aynı zamanda makalenin özgün bir dille yazılması, işin zorlayıcı kısımlarını oluşturmaktadır. 

Bilindiği gibi geçmiş yıllarda makale yazan kişiler bir gazetede, bir dergide veya buna benzer sektörlerde iş l olanağı bulabiliyordu ancak günümüzde bu sektör oldukça gelişti ve başlı başına bir iş haline dönüştü. Bunun en önemli nedeni ise şüphesiz internettir. İnternetin gelişmesi ile birlikte yeni iş olanakları ortaya çıktı ve bu alanda birçok sektör hayata geçti. Google ve diğer arama motorları da buna yönelik düzenlemeler yaptı ve makalenin önemi her geçen gün biraz daha arttı. 

Bilimsel Makale Yazarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bu gelişim sonucunda ister istemez hatalar, eksiklikler de ortaya çıkmaya başladı. Kimi kişiler bu alanda hizmet verdiğini iddia etsede yazdıkları makalelere bakınca bu işten anlamadığı ortaya çıkmaktadır. Her ne kadar bu iş ile ilgilenmeyen biri için bu çok basit bir iş gibi görünse de aslında oldukça yorucu ve zahmetli bir sektördür. Çünkü yazılan yazı insanlar tarafından okunacak ve değerlendirilecektir. Sadece internet kullanıcıları değil aynı zamanda Google da bu yazıları değerlendirmeye almaktadır. Tüm bunlardan dolayı bizde bu yazımızda makalenin ince ayrıntılarını, bilimsel makale yazılırken dikkat edilmesi gereken noktaları ve ziyaretçiler için ideal bilimsel makale nasıl yazılmalı konusunu ele alacağız. Umarız ki faydalı olacaktır.

Makale Nedir, Neden Yazılır?

Makaleler herhangi bir fikri, düşünceyi, bilgiyi diğer insanlar ile paylaşabilmek için kullandığımız bir araçtır. Daha önceki zamanda yani bundan 6-7 yıl öncesine kadar bu işlem gazete ve dergiler ile sağlanırken artık internet sayesinde makalelerimizi paylaşabiliyoruz ve makalelerimizi internet üzerinden de yayımlayabiliyoruz. Kimi zaman yazarlar makalelerinin tümünü bir arada tutabilmek için bunu bir kitap haline de getirmektedirler. Tabi makale yazabilmenin de incelikleri ve dikkat edilmesi gereken püf noktalarının olduğunu unutmamak gerekir.

Makale Nasıl Yazılır?

Makale yazabilmek aynı zamanda bir beyin jimnastiği de gerektirmektedir. Yazıya başlamadan önce konuyu seçebilmek ve yazacağımız konu üzerine bir araştırma yapmak gerekmektedir. Aslında makale yazımındaki en uzun süre de budur çünkü bu işlem ciddi bir vakit istemektedir. Makale ile alakalı olarak konu belirlendikten sonra makalenin başlığı, konusu ve içeriği hakkında bilgi verilerek yazıya başlanır.  Bu alan makalenin en kısa olması gereken alanıdır ve okuyucu kişiler ilk olarak makalenin bu bölümüne göz attığı için burası önemlidir. Makaleyi ilgi çekici, kaliteli bir şekilde sunarsanız okuyucu okumaya devam edecektir ancak bu kısım sıradan, basit ve kalitesiz olursa kimse yazınızı okumak istemez ve sizde hedefinize ulaşamazsınız bu yüzden dikkatli olunması gerekmektedir. Bu kısımda anlatmak istediğiniz fikri, bilgiyi, düşünceyi en net ve kısa şekilde anlatabilmelisiniz.

Bilindiği gibi genel olarak makaleler bölümlerden oluşur giriş bölümünde kısa ve öz bilgi paylaştıktan sonra  yazının amacı, verilmek istenen bilgilerin okuyucuya belirtmek için yine kısa bilgiler paylaşılır. Bazı bölümleri kısaca ele alacağız. Bu bölümler; makalenin ne için yazıldığının ele alındığı bölüm,  konunun ispatlanabilmesi için kanıt ve bilgilerin okuyucuya sunulduğu bölüm, yazarın bu konu hakkında kendi fikir ve tezlerinden bilgiler vererek hazırladığı bölümdür. Bu şekilde yani tüm bu bölümlerin birleşmesi ile okuyucuya verilmek istenen mesajlar ve bilgiler ile dolu olan bir makale oluşmaktadır.

İlk olarak makalenin ne için yazıldığı konusunda, ne ile alakalı olarak bilgi verildiğinin ele alındığı, bu yazı ile okuyucunun ne tür bilgilere sahip olacağının ele alındığı konuyu anlatacağız. Bu kısımda bilgiler kısa olarak verilmeli, destekleyen bilgi ve belgeler kısa olarak okuyucuya sunulmalı, yapılmış olan analizlerden bahsedilmeli ve araştırma süreci kısa olarak ele alınmalıdır. Bu sayede okuyucu makale içine çekilir ve okunması sağlanabilir.

Daha sonra birkaç paragraftan oluşan bilgi kısmı gelir. Bu bölümde savunmuş olduğunuz düşünce, konu, tez, araştırma ile alakalı olarak yazarın görüşü, araştırma sonuçlarının detayı, faydalanılan diğer yazarların bu konudaki fikirleri, yazarın kendi fikirleri örneklendirme ve karşılaştırmalar ile okuyucuya sunulmaktadır.  Bu bir nevi makalenin gövdesidir ve tüm makalenin ana kısmını oluşturmaktadır ve okuyucuya burada her şey açıklanmaktadır. Burası ile yazı aslında bir bakıma amacına ulaşmaya çalıştığı kısımdır.

Son bölümde ise yazar yukarıda yani daha önceki kısımlarda anlattığı bilgileri burada bir sonuca bağlama çalışır. Yazıyı ısa ve özet şekilde derlediği bölümde diyebiliriz. Yazar kişi bu bölümde makale genelinde savunduğu, ileri sürdüğü bilgiyi derleyip kısa ve en net şekilde tekrar ederek okuyucuya sunmaya çalışmaktadır ve burada makaleyi toplama hedefi gütmektedir.

Makale tamamlandıktan sonra ona uygun bir başlık seçilmelidir. Başlık seçimini en sona bırakmanız en uygun seçim olacaktır çünkü başlık en önemli kısımlardan biridir. Yazınız ne kadar iyi olursa olsun eğer başlık seçimi kötü ise veya başlık ile makale arasında bir uyum yoksa o makale internet kullanıcıları tarafından okunmayacaktır. Bu anlamda başlığı seçerken ilgi çekici olmasına dikkat ediniz. Başlık seçerken ziyaretçilerin ilgisini çekebilecek, makale ile alakalı olarak seçim yapmalısınız bu seçimi makale içinde cümleden de oluşturabilirsiniz.

Makale Yazarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Bir kişi eğer bilim adamı olmak istiyorsa bu alana doğru ilk adımlarını attığında yere sağlam basması gerekmektedir. Diğer bir şekilde anlatacak olursak eğer yapılan çalışmalar bilim ile alakalı olmalı, bilimselliğin tanımına uygun olmalı ve bilimsellik anlamındaki ölçütlerinin neler olduğunu bilmeli ve araştırması gerekmektedir. Bilimin asıl amacı olan ihtiyaç iyi belirlenmeli ve buna yönelik olarak çalışmalar yapılmalı aksi halde hiçbir şey ifade etmeyecektir ve amaçsız olarak görülecektir. Daha sonra ise bu alanla ilgili olarak detaylı bir araştırma yapılmalı ve yoğun bir çalışma temposuna adım atılmalıdır. Daha sonra ise alan ile alakalı olarak yetkinlik, nesnellik, mantığa uygunluk ve tutarlılık olması gerekmektedir.

Buradan devam edecek olursak eğer bilimsel anlamda yazılan makalelerde bilime uygun olmalı bu anlamda yazılacak olan makaleler de 6 ayrı kısımdan ve bu bölümler ile alakalı olarak alt başlıkların incelenmesi ile oluşacaktır. Bu bölümleri incelemeye başlayalım.

Makale Yazmaya Başlamadan Önce Bilinmesi Gerekenler

İlk olarak makalenin işlevine dikkat edilmesi gerekmektedir. Hazırlanan makale ne ile alakalı olduğunu yazıyı okuyan kişilere bilgi verilmek için mi yoksa çağrısal odaklı bir yazı olduğu mu yoksa sadece kurmaca bir metin mi olduğuna dikkat edilmeli gerekmektedir ve buna göre hazırlanmalıdır.

Diğer kısımda ise makale ile alakalı olarak, makale bölümleri, hangi bölümde neye yer verileceği belirlenmesi gerekmektedir.

Üçüncü olan bölümde ise ele alınacak olan konu ile alakalı olarak hangi yöntemlerin kullanılacağı, ne tür bilgilere başvurulduğu, örneklendirmelere başvurulup başvurulmadığı ve açıklamalardan yararlanıp yararlanmadığı ele alınmalıdır.

Dördüncü bölümde ise makale içinde alıntı yapılıp yapılmayacağı belirlenmeli ve eğer alıntılama yapılacak olursa bu kullanıcıyı nasıl etkiler konusunda düşünülmelidir.

Beşinci bölüme gelindiğinde ise bu bölümde asıl önem arz eden kullanılan dildir. Yazıyı hazırlayan kişi yani yazar yazıyı hazırlarken nasıl bir konumdadır, okuyucuya sesleniyor mu seslenmiyor mu, nesnel bir dil mi öznel mi, örneklere çok yer vermiş mi yoksa sadece öznel ifadelerden mi yararlanmıştır gibi özelliklerin ele alındığı bölümdür.

Son bölüm yani altıncı olan bölüm giriş ve sonuç odaklıdır. Bu bölümlerde kullanılmış olan kavramlar, bölümlerin içeriği, aralarındaki uygunluk, tutarlılıkların değerlendirilmesi ve makale sonucunda alanı ile alakalı olarak okuyucuyu doyurup doyurmadığı incelenmektedir. Ve bu anlamda okuyucuyu tatmin etmiş olan bir çalışma olması beklenmektedir.

Tüm bunlara ek olarak bilimsel çalışma alanında makale hazırlayabilmek için ve bu anlamda okuyuculara faydalı olabilmek için makale yazımının nasıl olması gerektiği incelenmeli ve yukarıdaki özelliklere uygun şekilde makale hazırlanmalıdır. Buna yönelik olarak yazı hazırlanmadan önce detaylı bir taslak oluşturulmalı ve özellikleri barındırıp barındırmadığı gözlemlenmeli ve özellikleri barındırıyorsa yazıya başlanmalıdır. Aksi halde yani uygun değilse hazırlanan yazı vakit kaybından başka bir şey olmayacaktır çünkü hedefini bulamaz o yüzden yazı hazır değilse hazır hale getirip başlamanız daha sağlıklı olacaktır.

Kaliteli makale yazabilmek sadece dergi veya gazeteler için değil kendi web siteniz ya da bloğunuz içinde vazgeçilmez bir araçtır. Hem sitenizin yükselmesi hem ziyaretçi çekebilme hem de rakiplerinizin önüne geçebilmeniz için büyük öneme sahiptir. Özellikle şu günlerde Hit ve pagerank anlamındaki rekabet herkesin gözleri önündedir bunu inkâr etmek neredeyse imkânsızdır. İlk olarak hazırladığınız makale Hit alabilmesi için kesinlikle okuyuculara yani sitenizi ziyaret eden ziyaretçilere uygun olmalıdır. Eğer sadece Hit alabilmek için makale hazırlarsanız bu faydadan daha çok zarar getirecektir ve Google da bunu beğenmeyecektir o yüzden yazınızı hazırlarken sadece okuyucularınızı düşünmelisiniz zaten bir süre sonra gerisi gelecektir. Ancak şunu da unutmayın makaleniz gerçek anlamda okuyucu odaklı olduğu zaman Hit artışı da hemen peşinizden sizi takip edecektir.

Kaliteli Makale Nasıl Yazılır?

1. Makalenizin konusu güncel olmalıdır veya yaşanacak olan bir durum üzerine olmalıdır. Geçmiş konular ziyaretçilerin pek fazla ilgisini çekmemektedir bu yüzden ziyaretçilerinize güncel bilgileri sunabilmeniz oldukça önemlidir ve bu kullanıcıları sitenize çekecektir.
2. Makale yazımı esnasında kendi görüşlerinizi eklemeyi unutmayın ve kendinize göre eklentiler de yapabilirsiniz. Ancak şunu unutmayın makale içinde bu araçları kullanırken kendi fikirlerinizi makalenin önünde tutmayınız.
3. Makalenizi hazırlarken tek konu üzerinde çalışmanızı tavsiye ediyoruz. Eğer kaliteli ve bu anlamda okuyucuya faydalı olabilecek bir makale hazırlamak istiyorsanız o halde sadece buna özel bir başlık ve içerik seçerek yazıya başlayın. Farklı konulara girdikçe yazı da karmaşık bir hal alacaktır buda pek bir fayda sağlamayacaktır.
4. Yazınızı havalı yapmak için fazladan yabancı kelime falan eklemeyin. En basit ve herkesin anlayacağı bir dil kullanmanızı tavsiye ederiz. Eğer fazladan yabancı kelime eklerseniz bunu herkes anlamaya bilir ve makaleden sıkılabilir.
5. Makalenizde yapabiliyorsanız günlük hayattan herkesin başına gelebilecek şeylerden örnekler vermeye çalışın bu sayede dikkatleri üzerinizde toplayabilirsiniz ve yazınız da bu anlamda okunaklı olabilir.
6. Ne ile alakalı olarak makale hazırlıyorsanız hazırlayın ancak konunun zengin bir şekilde okuyucuya sunun ve buna yönelik olarak kaliteli bir sunum ve üslup kullanmanızı tavsiye ederiz. Konuyu hazırlarken konudan uzaklaşmamaya çalışın siz konudan uzaklaştıkça yazıyı uzatırsınız ve buda okuyucuyu sıkacaktır.
7. Makalenizin türünü belirlemeyi unutmayınız. Bu kısmı okuyucuya bırakmamalı en başta belirlemelisiniz. Amacına uygun bir makale istiyorsanız o halde bu kısmı atlamamalısınız.
8. İmla kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat etmeli, yazım hatalarından kaçınmalısınız. Yanlış olan yazılar genellikle okuyucunun dikkatini dağıtmaktadır.
9. Son olarak tüm araçları ve materyalleri doğru şekilde kullanabilmelisiniz.

Çalışmanın Konusu

Yapılan bir araştırma konusu hakkında yazı hazırlıyorsanız eğer bu yazının okuyucuya ne hissettirdiği önemlidir. Hazırladığınız makale okuyucu açısından önemli ve ilginç midir? Bunun için yeterli literatür var mıdır?

Literatür

Yazı yazmak istediğiniz konu hakkında daha önceki yazıları izlemek ve incelemek de oldukça büyük bir öneme sahiptir. Sizinle aynı konu hakkında daha önce yazılmış bir yazı olabilir bu sizin hevesinizi kırmamalıdır asıl mesele sizi ondan farklı kılan şey nedir bunu düşünmektir. Olabilir ki daha önceden yapılmış olan çalışmada hatalar bulunabilir ya da o yazı veya araştırma gündemden düşmüş olabilir işte bu sizi daha da şevklendirmelidir. Ancak bunu yapabilmek içinde geniş bir literatür taraması yapmanız gerekmektedir.

Metodoloji

1. Problemin tespiti: Çalışmanıza yönelik olarak ana konu ve amacın belirlenmesi
2. Çalışmanın düzeni: Çalışmaya uygun olarak ve çalışmanın amacına yönelik olarak hipoteze uygun şekilde çalışma düzeni oluşturulmalıdır.

Çalışma Örnek

1. Araştırmanın amacına uygun şekilde ce amaca cevap verebilecek büyüklükte olmalı
2. Araştırmaya uygun olmalı
3. Evrensel olmalı
4. Tercihsel olarak birçok merkezden seçilmiş olmalı

Verileri Toplamak ve Analiz etmek

1. Düzenli olarak veri araştırması yapılmalı ve araştırma sonuçları toplanmalı, derlenmelidir.
2. Sorular açık uçlu ve yansız olmalıdır.
3. Cevap oranlarında artma sağlanmalıdır.
4. Değişkenler mümkün olduğu kadarı ile ölçülebilir olmalıdır.

Yazının Şekillenmesi

Hazırlanan yazının her bölümü yani başlık sayfası, özet, giriş,  materyal – metod,  sonuçlar, Tartışma, kaynaklar v.b kısımlar ayrı ayrı sayfalarda başlamalıdır ve yazı mümkün olduğu kadarı ile kısa şekilde yazılmalıdır.  Genellikle giriş ve tartışma bölümleri oldukça uzun yazılmak istemektedir bunun aksine materyal ve metod bölümü ile sonuç bölümü de haddinden daha kısa olmaktadır bundan sıyrılıp ortalamayı tutturmak lazım. Ne fazla uzun olmalı nede çok kısa olmalıdır. Bundan dolayı çoğu dergi ve site standardı yakalayabilmek için yazılara kelime sınırlandırması getirmektedirler ve yazıların daha kısa olmasını istemektedirler.

Başlık

1. Başlık seçilirken kısa, ilginç ve açıklayıcı olmalıdır
2. En fazla kelimeden oluşmalıdır
3. Göz alıcı ve dikkat çekici olmalıdır
4. Gramer açısından doğru olmalıdır
5. Hedefinizde olan kitleye uygun olmalıdır
6. Buyurucu bir havaya sahip olmalıdır
7. Çalışmanın amacına uygun olmalı ve buna hizmet etmelidir.
8. Çalışmanın düzenini simgelemelidir.
9. Makalenin konusunu temsil etmelidir sonucunu değil
10. Kısaltmalardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır

Özet

1. Okuyucuların çoğu makaleye başlarken veya daha sonra özet kısmını okumaktadır.
2. İyi bir özet demek makalenizin kalitesini iyi bir şekilde yansıtmaktadır ve hedefinize yönelik olarak en iyi şekilde ulaşabilmek demektir.
3. İlk cümlede var olan problem ile alakalı bir tanım yapılmaktadır. Amaç ve araçlar en kısa şekilde tanımlanmalıdır. Daha sonra ise çalışmanın ne şekilde yapıldığı, son olarak da sonuçlar ve çıkarımlar tanımlanmaktadır.
4. Makale içinde kullanılan cümleleri aynı şekilde özet içinde de kullanmayınız.
5. Özet kısmında herhangi bir referans, şekil, tablo kullanılmamalıdır.

Giriş

İyi bir makale hazırlayabilmek için makalenin özeti de adeta okuyucuyu sarsacak bir etkiye sahip olmalıdır.

1. Makale genel olarak hayalperest bir şekilde yazılmamalı, duygusal ve heyecanlı olunmalı ama bu abartıya kaçmamalıdır. Taklitçilikten uzak durmak her zaman iyidir.
2. İlk cümle oldukça önemlidir ve okuyucuyu yazının devamına sürüklemelidir.
3. İlk olarak makalenin dikkat çektiği soruna yönelmeli ve bunun hakkında kısa bir bilgi verilmelidir.
4. Daha sonra ise problem ile alakalı olarak önceden yapılmış olan araştırmalardan faydalanılmalıdır.

Tartışma Kısmı

Giriş ve sonuç ve tartışma kısmında tekrarlamalardan uzak durulmadır. Çalışma ile alakalı olarak ön sonuç mu yoksa kesin sonuç mu olduğu okuyucuya belirtilmelidir. Tartışma kısmına başlarken yazının yeni bir şey ile alakalı olduğu belirtilmelidir. Ancak sıkıcı bir tarih dersi ile de başlamamalıdır. Tartışma daha çok çalışma ile alakalı olarak yorumların yapıldığı, bu konu ile alakalı olarak önceden yapılmış olan araştırmalar ile kendi araştırmanızı karşılaştırdığınız yerdir. Sonuçlarda yer alamayan bulguları ise tartışma kısmında ele almayınız. Daha önceden yapmış olduğunuz çalışmalar ile yeni yaptığınız ve aldığınız tartışmada eski çalışmanızı kötülemeyin bu güvensizlik oluşturur. Yazı genel olarak okuyucu ile tartışıyormuş havasında olmalıdır. Hataları ve eksiklikleri kabullenebilmeli ve bu noktada mütevazı olabilmelisiniz. Yeni araştırmanız sonucunda elde ettiğiniz bulgu ve yorumların yenilikler içerdiğini belirtmelisiniz.

Tartışma bölümünü haddinden fazla uzatmamaya dikkat ediniz. Kelimeleri dolaylı olarak uzatıp laf kalabalığından kaçınmaya çalışın. Şüpheli olan ifadeleri yazı içinden kaldırmanızı tavsiye ederiz. En son kısımda ise tüm yazınızı baştan sona gözden geçirerek son halini vermeye çalışmalısınız. Spekülasyonlardan uzak durun ve bu anlamda zekice davranmayı bilin.

Kaynak kısmı

Birçok yazarın editörlerin hazırlamış olduğu yazının kaynakları incelediğini unutmayınız. Referanslar ise yazı hazırladığınız dergi, gazete ve Web sitenin formatına uygun olmak zorundadır. Dergiler veya Web siteler arasındaki kuralları farklı olabilir sizde bunlara dikkat etmelisiniz. Makale içindeki referans numaraları ve referans sırası arasında bir uyum olmak zorundadır. Aksi halde gerek Wen site sahipleri gerekse dergi editörleri olsun araştırma yazınızın özenli ve dikkatli hazırlanmamış olduğunu düşünebilirler. Bu noktada ideal sayı 20 veya 40 arasındadır. Çoğu site 25 üzerinde referans göstermemektedir. Ele alacağınız olan referanslar sadece güncel olmamalı aynı zamanda o alan ile alakalı olarak önemli olan çalışmaları da içermelidir ve bu noktada tarih pek önemli değildir. Kaynak seçimi yaparken dikkatli olmanız yeterli olacaktır.

Referans Sistemleri

1. Bu alanda 3 önemli referans sistemi bulunmaktadır.
2. Sıraya göre: yazıda geçiş sırasında uyumlu olarak dizilmiş olan referanslar
3. Yazar Sırasına göre hazırlanmış olan referanslar: Bu konu ile alakalı olarak yazı hazırlamış olan yazarın soyadına göre alfabetik şekilde hazırlanan referans sistemidir.
4. Alfabe veya Numara sistemi: Bu birazda yazar sırasına göre olana benzese de yazı içinde yazarın soyadı yerine referans numarası vardır.

Tüm bunlar dikkate alındığından ve son kontroller yapıldıktan sonra bilimsel makale nasıl yazılır konusunda bir probleminiz kalmayacak ve usta makaleler hazırlayabileceksiniz.